Bezpieczeństwo w automatyce – kategorie zatrzymania

Przy zatrzymaniu silnika, elementu napędowego zdecydowanej większości maszyn i urządzeń, należy mieć na uwadze proces jego zatrzymania. Zatrzymanie napędu w sytuacji alarmowej nie może spowodować zagrożenia życia lub zdrowia operatora danej maszyny. W tym celu zdefiniowano trzy kategorie zatrzymania awaryjnego. Norma PN-EN 60204-1 wyróżnia trzy kategorie zatrzymania awaryjnego dla układów napędowych: kategoria 0, 1 oraz 2.

Inco System stawia na pierwszym miejscu bezpieczeństwo w wykonanych realizacjach: https://inco-system.com/

Kategoria 0 – Zatrzymanie niekontrolowane

Kategoria może być zrealizowana w przypadkach, w których natychmiastowe wyłączenie zasilania nie spowoduje dodatkowego zagrożenia. Takie zatrzymanie wystąpi, gdy napęd jest samohamowny, czyli obciążenie napędu posiada duży moment czynny a mały moment bezwładności.

Z kategorią 0 powiązana jest funkcja STO (Safe Torque Off) – bezpieczne wyłączenie momentu. Umożliwia ona zatrzymanie napędu swobodnym wybiegiem po odcięciu zasilania. Funkcja STO nie zapewni całkowitego zatrzymania w określonym czasie. Zaleca się ją stosować z dodatkowymi mechanizmami zapobiegającymi przemieszczaniu się maszyny pod wpływem działania sił zewnętrznych. W tym celu stosuje się zewnętrzne hamulce, które współpracują z funkcją SBC (Safe Brake Control) – bezpieczne wyzwalanie hamulców.

Kategoria 1 – Zatrzymanie kontrolowane 1

Zatrzymanie kontrolowane 1 polega na zasilaniu napędu, aż do chwili jego całkowitego zatrzymania. Dopiero po zatrzymaniu następuje odcięcie zasilania. Dostarczanie zasilania do napędu po zadziałaniu funkcji bezpieczeństwa ma na celu umożliwienie przeprowadzenia procesu hamowania napędu.

Kontrolowane zatrzymanie kat. 1 umożliwia funkcja SS1 (Safety Stop 1). Dwuetapowa funkcja SS1 w pierwszej chwili realizuje stopniowe hamowanie napędu, np. rampą falownika. Następnie SS1 realizuje funkcję bezpiecznego wyłączenia momentu STO. Funkcję SS1 stosuje się głównie w napędach wymagających szybkiego zatrzymania maszyny, przy napędach o dużej bezwładności oraz w napędach wysokoobrotowych.

Kategoria 2 – Zatrzymanie kontrolowane 2

Zatrzymanie kategorii 2 jest podobne do zatrzymanie kategorii 1 z tą różnicą, że po zatrzymaniu napędu zasilanie nie zostaje odcięte. Zasilanie napędu po zatrzymaniu umożliwia unieruchomienie napędu w określonym położeniu.

Na zatrzymanie kontrolowane 2 pozwala funkcją SS2 (Safety Stop 2). Funkcja SS2 również jest dwuetapowa, różnicą jest to, że po zatrzymaniu napędu uaktywniona zostaje funkcja SOS (Safety Operating Stop) – bezpieczne zatrzymanie pracy. SS2 wykorzystuje się w przypadku maszyn, w których realizowany proces technologiczny wymaga chwilowego zatrzymania maszyny w celu przeprowadzenia przez operatora np. czyszczenia maszyny, konserwacji lub wymiany części maszyny.